Amsterdam-Rijnkanaal / Noordzeekanaal

Het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noordzeekanaal zijn in beheer bij Rijkswaterstaat. Waterschap Amstel, Gooi en Vecht/Waternet, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en Hoogheemraadschap van Rijnland voeren overtollig water af naar de kanalen.
Naast het afvoeren van overtollig water, is het Amsterdam-Rijnkanaal van groot belang voor de aanvoer van zoetwater in tijden van droogte. Zoetwater wordt vanuit de Lek via het Amsterdam-Rijnkanaal ingelaten naar regio’s: Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Omdat het Noordzeekanaal zouter is, wordt water uit dit kanaal niet gebruikt voor watervoorziening in de regio.
Bovendien is het Noordzeekanaal in open verbinding met het Amsterdam-Rijnkanaal. Via de sluizen bij IJmuiden dringt zout water het systeem in. Om te voorkomen dat dit zout binnendringt in het Amsterdam-Rijnkanaal, en de daaraan verbonden gevoelige natuurgebieden, is continu een zoetwater aanvoer nodig vanuit het zuiden om tegendruk te bieden tegen het zout. Dit water wordt aangevoerd vanuit de omgeving en neerslag, en wordt aangevuld via de Irenesluizen vanuit de Lek.

Noodzaak Slim Watermanagement

In perioden van extreem droge of natte omstandigheden moet het water in het systeem van de regio Amsterdam-Rijnkanaal/Noordzeekanaal (ARK/NZK) zo optimaal mogelijk worden verdeeld en/of afgevoerd. Bij (dreigend) watertekort gaat het bijvoorbeeld om het goed anticiperen en verdelen van het water van de juiste kwaliteit voor de gebruiksfuncties. Bij hoogwater gaat het om kleine marges in het peil van het ARK/NZK voordat wateroverlast optreedt. Hierom is het optimaal benutten van de afvoermogelijkheden en bufferruimte in het systeem van de diverse waterbeheerders van groot belang.
Doelmatigheid en (kosten-) efficiëntie zijn tijdens droogte en wateroverschot belangrijk. Het waterbeheer kan verder worden geoptimaliseerd, als er oplossingen worden ontwikkeld vanuit het gehele watersysteem, over de beheergrenzen heen. Zo is er meer en langer zoetwater beschikbaar voor de verschillende gebruiksfuncties tijdens watertekorten, en kan schade als gevolg van wateroverlast worden beperkt.

Slim Watermanagement

Slim Watermanagement in de regio ARK/NZK heeft tot doel om het watersysteem beter te benutten en zo efficiënt mogelijk om te gaan met energie. Daarbij ligt de focus op het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende waterbeheerders in het operationele waterbeheer en door het maken van beheergrensoverschrijdende afwegingen met behulp van: beschikbare (real-time) data, informatievoorziening en modellen. Er wordt niet alleen naar het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noordzeekanaal gekeken, maar ook naar aangelegen regionale systemen (de beheergebieden van Waternet, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, De Stichtse Rijnlanden en Rijnland).

Behaalde resultaten

Tijdens de afgelopen jaren van Slim WM zijn de samenwerkingsbanden tussen waterbeheerders in de Slim WM regio ARK/NZK versterkt. Via een Whatsappgroep met alle waterbeheerders worden actuele maatregelen en informatie gedeeld op het moment dat er kans is op een overlast-situatie en tijdens droogte. Hoe simpel ook, de praktijk wijst uit dat dit goed werkt. In het ontwikkelde informatiescherm zijn real-time debieten en peilen van alle waterbeheerders in het watersysteem te bekijken. Naast deze twee succesvolle maatregelen zijn er nog verschillende andere resultaten behaald zoals:

• Redeneerlijnen voor wateroverlast en watertekort. De redeneerlijnen leveren een overzicht van mogelijke handelingen voor waterbeheerders in deze situaties.
• Serious game voor de regio ARK/NZK. Een spel waarmee spelers inzicht kunnen krijgen in het watersysteem.
• Verscheidene faalkansanalyses ARK/NZK-systeem: Hoe vaak kan een bepaalde waterstand voorkomen op het Noordzeekanaal of de boezems van AGV?
• Jaarlijkse regiodag, waar waterbeheerders uit de regio bij elkaar komen voor presentaties en workshops.
• Vasthoudpolders: Een model waarmee berekend kan worden waar met minimale schade water vastgehouden kan worden bij (zeer) extreme neerslag.
• Borging redeneerlijnen en informatiescherm in het geactualiseerde Waterakkoord.

Slim Watermanagement in deze regio is niet alleen te vinden in de resultaten van maatregelen uit het Slim WM programma. Twee wekelijks vindt een ‘peil en zout’ overleg plaats tussen de waterbeheerders in het systeem in de geest van Slim WM. In deze overleggen worden operationele zaken in het waterbeheer besproken. Vooral tijdens dreigende wateroverlast, droogte of verhoogde zoutwaarden in het systeem is dit een zeer waardevol overleg waarin maatregelen optimaal kunnen worden afgestemd tussen waterbeheerders.

Tweede fase Slim Watermanagement

In de tweede fase van Slim WM (2022 t/m 2027) ligt de focus op het borgen van de samenwerking. Deze borging is in regio ARK/NZK al in gang gezet door in het geactualiseerde Waterakkoord (2022) te verwijzen naar de redeneerlijnen en het informatiescherm. De eerste stappen naar het borgen van waterbeheer over de beheergrenzen heen worden gezet met de routekaart behorende bij het geactualiseerde Waterakkoord en het samenwerkingsverband ‘Toekomstbestendig Watersysteem ARK/NZK’.
In de komende periode wordt gewerkt aan het verder uitwerken van faalkansanalyses van het watersysteem en het ontwikkelen van inzicht in manieren van het verdelen van schade tijdens wateroverlast. In het meest recente jaarplan van deze regio is te lezen waar het komende jaar aan gewerkt wordt.