Informatievoorziening Slim WM: van pilot naar productie
Voor Slim Watermanagement is het cruciaal dat waterbeheerders over dezelfde informatie beschikken: één gezamenlijk beeld waaruit ze samen handelen. Zodat er geen tijd verloren gaat aan data verzamelen, de waarde daarvan bepalen en discussiëren over verschillen. In de eerste planperiode van Slim Watermanagement heeft een aantal waterbeheerders pilot-informatieschermen ontwikkeld om te ervaren welke informatie en presentatie hen het best helpt. Met succes: de waterbeheerders willen deze functionaliteit niet meer kwijt. Nu is het tijd voor de volgende stap: van tijdelijke pilotschermen naar permanente productiesystemen.
Een belangrijk uitgangspunt voor het realiseren van zo’n productiesysteem is ‘eerst organiseren, dan automatiseren’. Computers aan elkaar koppelen is relatief makkelijk, mensen laten samenwerken is moeilijker, die moeten het eerst eens worden. Gelukkig is er wat dat betreft al veel voorwerk gedaan met de Slim Watermanagemeent pilotschermen: werkende software waarmee je de gewenste geïntegreerde gegevens organisatie-overstijgend kunt bekijken. Er ligt dus een goede basis voor de organisatie van de Informatievoorziening Slim Watermanagement (IV Slim WM).
Bestaande systemen hergebruiken
Bij het ontwikkelen van informatievoorziening (IV) hebben ontwikkelaars geen volledige vrijheid. Ze moeten zich houden aan kaders en principes. Voor de IV Slim WM staan deze in de Globale architectuurschets (GAS). De GAS schrijft bijvoorbeeld voor: eerst hergebruiken, dan kopen en dan pas maken. Zo wordt overheidsgeld efficiënt ingezet en aanwezige kennis benut. De Slim WM-architecten maken dan ook zo veel mogelijk gebruik van de vele bestaande IV-systemen die in Nederland als toonaangevend waterbeheerland aanwezig zijn.
Er zijn naar verwachting nog wel investeringen nodig om deze systemen geschikt te maken voor de IV Slim WM met gebruik door meerdere organisaties. Het Waterschapshuis onderzoekt daarvoor de IT-systemen bij de waterschappen en kijkt met name naar de mogelijkheden om data beheersbaar te laten stromen naar de IV Slim WM. Rijkswaterstaat onderzoekt de juridische en contractuele mogelijkheden om Rijkswaterstaatsystemen herbruikbaar te maken zonder de markt te verstoren.
Gebruikers raadplegen
De Slim WM-architecten zijn hoopvol gestemd dat het met een combinatie van bestaande software (bouwstenen) lukt om het systeem volledig op basis van hergebruik te maken. Of de (potentiële) gebruikers van de IV Slim WM zich daar ook in kunnen vinden, onderzoeken ze in drie sessies. In die sessies demonstreren ze de mogelijkheden van de bestaande software en tools die ze op het oog hebben om te hergebruiken voor de IV Slim WM. Gebruikers kunnen dan inschatten of de voorgestelde combinatie een goede invulling kan bieden voor hun wensen. Naast het consulteren van de gebruikers onderzoekt het architectenteam randvoorwaarden voor hergebruik. Wil en kan de eigenaar de software of tool beschikbaar stellen en onder welke voorwaarden?
Gegevens uitwisselen
De IV Slim WM kan zonder data niet werken. Als duidelijk is welke waterbeheerder welke data kan leveren, moeten de systemen van deze waterbeheerder geschikt gemaakt worden voor aansluiting op de gezamenlijke voorziening IV Slim WM. Zodat de datastromen goed lopen en de IV Slim WM kan werken. Rijkswaterstaat heeft al een landelijke distributielaag op hun systemen. De gegevens van de waterschappen willen de architecten ook via één centraal Gegevensknooppunt Waterschappen laten lopen. Ze onderzoeken nu wat daar nog voor moet gebeuren. Gelukkig lijken de verschillende waterschapssystemen al veel op elkaar. Lukt het niet om het gegevensknooppunt op tijd aan te passen, dan is er wellicht een tijdelijk gegevensknooppunt nodig. Maar daar moet dan nog over worden besloten en opdracht voor worden gegeven.
Juiste standaarden gebruiken
Als het lukt om software en tools te hergebruiken, moeten die aan elkaar gekoppeld worden. Hiervoor beheert het Informatiehuis Water (IHW) de uitwisselstandaarden. Zo definieert de Aquo-standaard vaste betekenissen van begrippen en gegevens en hun onderlinge relaties. Aquo maakt het mogelijk om op een uniforme manier gegevens uit te wisselen tussen partijen over de hele breedte van de waterbeheersector. Daarmee draagt het bij aan kwaliteitsverbetering van het waterbeheer.
Als iedereen de Aquo-standaarden gebruikt, is het relatief eenvoudig om de verschillende tools te koppelen. Maar op dit moment gebruikt nog niet iedereen de standaard op dezelfde manier. Zo worden soms begrippen met een vervallen status toch nog toegepast. Dat is lastig als een andere waterbeheerder die data nodig heeft. Om die reden blijft het IHW waterbeheerders helpen om gestandaardiseerd te werken. Alleen dan is slim watermanagement goed mogelijk.
Project Start Architectuur opstellen
Alle opgehaalde inzichten krijgen een plek in de ‘Project Start Architectuur’, kortweg PSA. De PSA is een samenhangende beschrijving van de software, data en technische infrastructuur die samen de IV Slim WM gaan vormen. In gewone taal: zoals de gebruikers hebben beschreven wat de IV Slim WM moet kunnen, beschrijft de PSA hoe de IV Slim WM gebouwd gaat worden. De PSA geeft daarbij een analyse van het verschil tussen de huidige situatie en de gewenste eindsituatie. Zo helpt de PSA de projectmanager IV Slim Watermanagement om een goede kostenschatting en planning te maken voor de daadwerkelijke realisatie van de IV Slim WM.
Dit artikel is geschreven op basis van een interview met drie bij de IV Slim WM betrokken IT-architecten: Peter Bernhard van Rijkswaterstaat, David Roosendaal van het Waterschapshuis en Dolf Daal van het Informatiehuis Water.