Verkenning Informatiesysteem Slim Watermanagement

Door Slim Watermanagement blijkt dat - naast elkaar kennen - gezamenlijke informatie van belang is om droogte en wateroverlast goed het hoofd te kunnen bieden. Slim Watermanagement bereidt zich voor op de ontwikkeling van een informatiesysteem Slim Watermanagement voor regionaal en landelijk waterbeheer. Vertrekpunt vormen de huidige pilotschermen Slim Watermanagement die draaien in drie regio's. René van der Zwan (werkzaam bij Rijnland en lid van de werkgroep landsdekkend informatiesysteem) en Wilfried van Gogh (werkzaam bij RWS en IV-manager Slim Watermanagement en trekker de werkgroep landsdekkend informatiesysteem) zijn betrokken bij de verkenning naar het informatiesysteem. 'We gooien geen oude schoenen weg voor we nieuwe hebben.'

Wat kan een informatiescherm?

In 3 regio's - Amsterdam-Rijnkanaal/Noordzeekanaal(ARK/NZK), Rijn-Maasmonding (RMM) en IJsselmeergebied/Zoetwater Oost-Nederland (IJG & ZON) -  lopen pilots met een informatiesysteem. De baten van zo’n systeem zijn helder. 'Wij hebben bijvoorbeeld ook al de waterbalans in het informatiesysteem kunnen opnemen', vertelt René over het informatiesysteem van zijn eigen regio ARK/NZK. 'Zo zie je in het informatiescherm de verwachte wateraanvoer door waterschappen naar het Amsterdam-Rijnkanaal en Noordzeekanaal en de prognose over de afvoer door Rijkswaterstaat bij IJmuiden. Dat kun je doorvertalen naar een verwachte peilontwikkeling en zo kun je mogelijke problemen vroegtijdig signaleren en maatregelen vroegtijdig nemen om overlast te voorkomen of te beperken.'

Hét moment waarop zo’n informatiesysteem zijn meerwaarde bewijst, is in een situatie van wateroverlast of watertekort, zoals tijdens de droge zomer van 2018. René: 'Een operationeel waterbeheerder kan dan kijken wat de situatie in een buurtregio is en dit kan van belang zijn voor hoe we het water verdelen. Hoe we in extreme situaties prioriteren wordt steeds beter vastgelegd in redeneerlijnen, die aan de basis liggen van de informatie die je ziet op zo’n informatiescherm.' Zo kan in perioden van wateroverlast of watertekort worden bepaald hoe het water het best kan worden verdeeld. De primaire gebruiker van het informatiesysteem is de operationeel waterbeheerder, maar ook de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) heeft in watertekortsituaties baat bij de informatie.

Actuele situatie watersysteem

Aanbeveling Beleidstafel Droogte

De Beleidstafel droogte concludeerde na de droogte van 2018 dat informatie ontsluiten en uitwisselen over beheergrenzen heen, nodig is om snel en effectief te kunnen handelen. Slim Watermanagement is als goed voorbeeld genoemd inclusief het advies om het breder uit te rollen waarbij de term 'landsdekkend informatiesysteem' is gebruikt. Zonder dat duidelijk is gemaakt wat dat dan is. We merken wel dat de term tot de verbeelding spreekt.

René: 'Het idee is om de huidige regionale informatieschermen die pilots zijn, zeker te stellen en tot iets te maken dat helpt bij het nemen van regio-overstijgende beslissingen.’ ‘Belangrijk feit is dat op 31 december 2021 de pilots aflopen', zegt Wilfried.

Verkenning en evaluatie

Het landsdekkend informatiesysteem Slim Watermanagement is er nog niet. René en Wilfried zijn nauw betrokken bij een verkenning die het afgelopen jaar is uitgevoerd, gevolgd door een evaluatie.  René: 'De evaluatie die adviesbureau Twynstra & Gudde uitvoerde op de 3 regionale pilots, leverde het beeld op dat deze niet zomaar mogen aflopen, en een vervolg gewenst is. In alle 3 de regio’s zei men: we willen dit niet kwijt. Wat we hebben bevalt zo goed, dat we het minimaal terug willen', vertelt René. 'Maar we kunnen pas starten met een vervolg op de pilots als we een opdracht en geld hebben.' En dus lopen nu de voorbereidingen om zo snel als mogelijk de opdracht te krijgen om een 'landsdekkend informatiesysteem' te ontwikkelen. René: 'We hebben nu een paar stempeltjes op de kaart van Nederland gezet, maar de kaart is nog niet vol gestempeld. Het aantal regionale informatieschermen kan toenemen met daarbovenop nog een landelijk beeld.' Wilfried: 'We gaan geen oude schoenen weggooien voor we nieuwe hebben, dus we moeten zorgen dat de 3 pilots eind volgend jaar een waardige opvolger krijgen.' Dat is nog een grote uitdaging, vooral omdat het beheer geregeld moet zijn voordat met ontwikkeling gestart kan worden.

Beheer en gebruik

Hoe het beheer van het informatiesysteem te organiseren valt, is nu nog ongewis. Wel hebben René en Wilfried er ideeën bij. 'Uiteindelijk zijn het de waterbeheerders – de waterschappen en Rijkswaterstaat – die het systeem gebruiken en dus ook het beheer moeten regelen', aldus René.

En nu?

De komende maanden gaat de voorbereiding op een landsdekkend informatiesysteem Slim Watermanagement door. 'We gaan nadenken over een koepelarchitectuur voor watermanagement, dat de basis kan vormen voor het informatiesysteem.' Zegt Wilfried. 'We willen de eisen en wensen vanuit de verschillende waterbeheerders nog gedetailleerder en zo volledig mogelijk ophalen. Daarnaast zullen we uitwerken welke opties we hebben: houden we 3 regionale schermen of kiezen we voor een volledig nieuw systeem?' René: 'Ook de verschillende bestuurders moeten dit gaan omarmen. In Theo van de Gazelle (HID, Rijkswaterstaat) en Jeroen de Haan (Dijkgraaf, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden) hebben we twee ambassadeurs die dit al toejuichen. De urgentie van een informatiesysteem Slim Watermanagement is duidelijk. De uitdaging is het systeem tijdig te ontwikkelen zodat de functionaliteit van de huidige schermen is zeker te stellen, vóór ze 'op zwart' dreigen te gaan.  Daarom is het logisch dat we hier het komende jaar ons zo goed mogelijk op blijven voorbereiden en stappen zetten.'