Regio Rivierengebied
De Nederrijn/Lek is een rustige, middelgrote rivier die een groot deel van het jaar gestuwd is. Er liggen stuwen bij Driel, Amerongen en Hagestein. Slechts zestig dagen per jaar, bij hoogwater, stroomt de rivier vrij af. Vanaf stuw Hagestein stroomt de rivier zonder stuwen af naar zee. Alleen als de Maeslantkering dichtgaat wordt de weg naar zee tijdelijk afgesloten.
Stuw Driel wordt hoofdzakelijk ingezet voor de waterverdeling over de Rijntakken (Waal, Nederrijn en IJssel). Stuwen Amerongen en Hagestein regelen de peilhandhaving voor de scheepvaart op de Nederrijn. De regio Rivierengebied is voor haar watervoorziening afhankelijk van de keuzes die er bij ernstige watertekorten rondom de nationale waterverdeling worden gemaakt.
Probleem
Door klimaatverandering kunnen langere perioden met extreem lage waterstanden in de rivier vaker optreden. Mogelijk ontstaan er dan problemen voor de scheepvaart. Verder kan het bij laag water lastig worden om rivierwater in omringende regionale wateren in te laten voor bijvoorbeeld landbouwkundig gebruik. Dat geldt zeker voor de Kromme Rijn, omdat deze inlaat zonder pompgemaal werkt en bij extreem laag water sterk afhankelijk is van het waterpeil op de Waal. Voor de inlaat van het Valleikanaal (Grebbesluis) en de inlaten naar Rivierenland die via gemalen plaatsvindt, geldt dit minder. Ook al kunnen deze pompgemalen uiteindelijk in de problemen komen als het het niet meer lukt het stuwpeil Amerongen – Driel te handhaven. Dit laatste is alleen in zeer extreme laagwateromstandigheden in het geding. In de toekomst verwachten we dat ook zeer extreem laag water vaker zal gaan voorkomen.
Slim Watermanagement
Om het rivierwater in geval van droogte beter te sturen en te benutten, wordt het stuwbeheer zo goed mogelijk afgestemd op de watervraag aan het gestuwde deel van de Nederrijn/Lek en blijven we zoeken naar optimalisatiemogelijkheden. Dit noemen we ‘slim watermanagement’. De vraag is bijvoorbeeld hoe er in het stuwenprogramma nog beter rekening kan worden houden met de verwachting dat laagwaterperioden in de toekomst extremer worden en ook langer gaan duren. Andere vraag is in hoeverre de inlaatwerken naar kleinere waterlopen geschikt (te maken) zijn om ook bij lagere rivierwaterstanden voldoende water in te laten.
Op dit moment worden de stuwen gerenoveerd. Er komt één centrale bediening van de stuwen én er wordt een instrument voor waterpeilbeheer (IWP) ingevoerd. Hierdoor wordt het eenvoudiger om de bediening van de stuwen goed af te stemmen op de behoeften vanuit het watermanagement.
Stand van zaken
Slim watermanagement is een manier om het operationele waterbeheer voor de Nederrijn/Lek continu te verbeteren en in te spelen op de veranderingen die we zien aankomen. Op dit moment wordt verkend welke maatregelen er in de praktijk kunnen worden genomen. Zo is er een onderzoek uitgevoerd naar alternatieve bedieningsscenario’s voor de stuwen in perioden van extreme droogte: wat is er dan mogelijk en is er behoefte aan andere sturing? De resultaten en eventuele vervolgstappen worden samen met de regionale partners besproken en uitgewerkt.