Topadviseur waterveiligheid Harold van Waveren: ‘Slim WM maakt het verschil’

Harold van Waveren werkt sinds 1990 bij Rijkswaterstaat, op dit moment als topadviseur waterveiligheid. In deze functie adviseert hij de top van de organisatie over strategische vraagstukken op het gebied van waterveiligheid. Daarnaast is hij voorzitter van zowel de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) als de Landelijke Coördinatiecommissie Overstromingsdreiging (LCO), beide aangestuurd vanuit het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN). ‘Deze commissies komen in actie bij bijzondere situaties, zoals overstromingsdreiging of watertekort. Zij coördineren de berichtgeving en zorgen voor betrouwbare en bruikbare informatie over de verwachte toestand van het water. Zodoende ken ik Slim Watermanagement heel goed en ben ik me uitermate bewust van de meerwaarde ervan.’

Water laagdrempelig beter verdelen

Harold kent Slim Watermanagement vanaf het allereerste begin en was direct een warm pleitbezorger. ‘Slim WM is oorspronkelijk door Rijkswaterstaat-collega Henk Looijen gestart als innovatie, ongeveer tien jaar geleden. Achterliggend idee was om de infrastructuur op het gebied van water beter te benutten. Voor de snelwegen gebeurde dat al, dus waarom niet ook voor het water. Vandaaruit ontstond de gedachte om dat wat er al op watermanagementgebied gebeurde verder te optimaliseren. Daar is slim watermanagement geboren.’ Voor Harold was het belang van Slim WM direct duidelijk. ‘In mijn carrière heb ik heel wat studies gedaan naar het uitbreiden van de infrastructuur voor de zoetwatervoorziening. En elke keer kwam daar een negatieve kosten-batenanalyse uit. Daarom is het zaak om de huidige infrastructuur optimaal in zetten. Het idee van Slim WM is om het zoetwater op een laagdrempelige manier beter te verdelen. En daarvan wist ik meteen: dit kunnen we in Nederland heel goed gebruiken.’

Het verschil maken

Harold vertelt dat er in het begin wel wat scepsis was over het nut van Slim WM bij watertekort. ‘Maar voor mij was meteen duidelijk: bij droogte gaat dit echt iets doen. Je hebt het daarbij ook niet altijd over heel veel water. Elke kuub kan namelijk al verschil maken; elke honderdste kuub zelfs. Neem West-Nederland: in droge periodes is verzilting daar een belangrijk issue. Een klein beetje meer doorspoelen kan daar al heel veel zorgen wegnemen. Dan heb je het bijvoorbeeld over 5 kuub per seconde. Dankzij Slim WM wordt in dit gebied bij droogte nu echt het verschil gemaakt. Dat vind ik fantastisch om te zien.’ Harold geeft een voorbeeld. ‘De Slim WM-regio Amsterdam-Rijnkanaal/Noordzeekanaal (ARK/NZK) is een kwetsbaar gebied als de Rijnafvoer zakt. Dankzij Slim WM wordt er bij Diemen beter gemonitord én kan er, indien nodig, direct “aan de kraan worden gedraaid” om meer zoet water aan te voeren vanaf de Waal. Daarbij gaat het om “hele kleine tikjes aan die kraan”; niet te veel en niet te weinig. Want anders veroorzaak je onnodige schade voor de scheepvaart op de Waal. Die balans weten ze daar heel goed te vinden. Mede ook doordat de operationeel waterbeheerders van Rijkswaterstaat en de waterschappen in die regio inmiddels met elkaar kunnen lezen en schrijven.’

Bijdragen aan de toekomst

Ook in de droge zomers van 2018 en 2022 is Slim WM heel belangrijk geweest. ‘In 2018 was de meerwaarde zo evident dat besloten is het programma breder uit te rollen.’ Harold geeft aan dat de meerwaarde van Slim WM niet alleen ligt bij een tekort aan water maar ook bij een te veel aan water. ‘Het systeem van de Slim WM regio ARK/NZK is neerslaggestuurd. Als er heel veel neerslag valt – zoals in 2023 – zie je dat direct terug in het watersysteem. De marges zijn klein en het systeem zit daar al aan z’n limiet. Met Slim WM kun je die marges bespelen en de grenzen van het systeem nog net wat meer oprekken. Daarom beschouw ik Slim WM als een van de oplossingen die we ook in de toekomst nodig hebben.’

Koesteren en borgen

Kijkend naar de toekomst vindt Harold het belangrijk dat Slim WM nog verder wordt uitgerold en behouden blijft voor de toekomst. ‘Vooral als er te veel of te weinig water is, bewijst Slim WM zijn meerwaarde. Dat moeten we koesteren en borgen. Daarbij is de Informatievoorziening Slim WM ook van groot belang. Want zo zorgen we dat de operationeel waterbeheerders sneller een nog beter beeld hebben van de watervraag en dat ze samen nog betere afwegingen kunnen maken over beheergrensoverstijgend waterbeheer.’ Wel merkt Harold op dat slechts een klein groepje mensen 24/7 bezig is met operationeel waterbeheer. ‘Ik zou dit groepje operationeel waterbeheerders graag wat groter zien. Met name in extreme situaties, als continue paraatheid nodig is, pleeg je roofbouw op je mensen. En dat moet je eigenlijk zien te voorkomen. Daarom is het enorm belangrijk dat leidinggevenden en managers zich bewust zijn van de meerwaarde en hiernaar handelen. Zodat Slim WM ook in de toekomst zijn meerwaarde kan blijven bewijzen.’