Amsterdam-Rijnkanaal / Noordzeekanaal
Het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noordzeekanaal zijn in eerste instantie aangelegd voor de scheepvaart. In de loop van de tijd is de waterhuishouding een steeds belangrijkere rol gaan spelen. De kanalen worden vooral gevoed door regionaal water, afkomstig uit neerslag die in de poldergebieden in Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland valt. Een kleiner deel wordt aangevoerd vanuit de Lek, via inlaatwerken. Het water wordt naar zee afgevoerd met behulp van de spuisluis en het gemaal IJmuiden.
In perioden van droogte speelt het Amsterdam-Rijnkanaal een grote rol in de aanvoer van zoetwater naar delen van de regio's Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Het water van het Amsterdam-Rijnkanaal wordt dan ingelaten naar de Hoogheemraadschappen De Stichtse Rijnlanden, Amstel Gooi en Vecht, Rijnland en Delfland. Hiermee worden deze gebieden van zoet water voorzien, soms als alternatief voor verzilt water uit de Hollandsche IJssel. Een deel van het water is nodig om het Amsterdam-Rijnkanaal zoet te houden, als tegendruk voor het vanuit het Noordzeekanaal via de sluizen bij IJmuiden binnendringende zout. Het water van het Noordzeekanaal wordt vanwege het zoutgehalte niet gebruikt voor watervoorziening in de regio.
Het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noordzeekanaal zijn in (water)beheer bij Rijkswaterstaat. De boven genoemde waterschappen voeren water af naar en/of onttrekken water aan deze kanalen om het waterbeheer in hun gebieden te kunnen uitvoeren.
Noodzaak
In perioden van extremen moet het water in het watersysteem in de regio Amsterdam-Rijnkanaal/Noordzeekanaal (ARK/NZK) zo optimaal mogelijk worden verdeeld en/of afgevoerd. Bij (dreigend) watertekort gaat het bijvoorbeeld om het goed anticiperen en verdelen van het water van de juiste kwaliteit voor de gebruiksfuncties. Bij hoogwater gaat het bijvoorbeeld om het benutten van de bufferruimte in het systeem van de diverse waterbeheerders. Doelmatigheid en (kosten-) efficiëntie zijn in alle aspecten belangrijk. Het waterbeheer kan verder worden geoptimaliseerd, als er oplossingen worden ontwikkeld bekeken vanuit het gehele watersysteem, over beheergrenzen heen. Zo is er meer en langer zoetwater beschikbaar voor de verschillende gebruiksfuncties en kan schade als gevolg van watertekort of wateroverlast worden beperkt.
Slim Watermanagement
Slim Watermanagement in de regio ARK/NZK heeft tot doel om het watersysteem beter te benutten en zo efficiënt mogelijk om te gaan met energie. Daarbij ligt de focus op het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende waterbeheerders in het operationele waterbeheer en door het maken van beheergrensoverschrijdende afwegingen met behulp van beschikbare (real-time) data, informatievoorziening en modellen. Er wordt niet alleen naar het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noordzeekanaal gekeken, maar ook naar aangelegen regionale systemen (de beheergebieden van Waternet, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, de Stichtse Rijnlanden en Rijnland).
Voorbeeld
Alle omliggende waterschappen zijn afhankelijk van de waterafvoermogelijkheid bij IJmuiden. Als er bij neerslag meer water op de kanalen komen, dan vanuit IJmuiden kan worden afgevoerd naar zee dan stijgt het waterpeil. Er zijn verschillende manieren om de overlast door oplopende waterstanden te beperken. Bijvoorbeeld door water af te voeren via Katwijk, Den Helder of het gemaal Zeeburg, of het langer vasthouden van water op locaties waar dit geen overlast geeft. Deze mogelijkheden worden uitgewerkt in verschillende scenario’s voor zowel hoog water als droogte.
Behaalde resultaten
In de afgelopen jaren zijn de volgende producten opgeleverd:
- Whatsappgroep: beheerders van watersystemen in de regio ARK/NZK delen informatie over hoog- en laagwater situaties en het inzetten van gemalen. Hoe simpel ook, de praktijk heeft inmiddels uitgewezen dat dit goed werkt.
- Informatiescherm: ontwikkeling van een gemeenschappelijk scherm waarop operationele informatie (watergegevens) te zien is. Zo krijgen beheerders direct inzicht in elkaars problemen. Dit informatiescherm wordt al dagelijks gebruikt en zeker in situaties van wateroverlast en watertekort (zoals de zomer 2018)
- Redeneerlijnen voor wateroverlast en watertekort
- Serious game voor de regio ARK/NZK
- Faalkansanalyse ARK/NZK-systeem: bijvoorbeeld hoe vaak een bepaalde waterstand op het Noordzeekanaal, of in het gebied van AGV, wordt overschreden en welke maatregelen daarbij genomen kunnen worden. Bekijk hier de animatie ‘Slim watermanagement. Samenwerking over grenzen heen’ (oktober 2017).
- Jaarlijks regiobijeenkomst, lustrumbijeenkomst op 18 oktober 2018.
Door het vormgeven aan bovenstaande acties is de samenwerking tussen de waterbeheerders versterkt, waardoor een grote stap is gezet om het waterbeheer in de ARK/NZK-regio zo optimaal mogelijk uit te voeren.
In het jaarplan is te lezen waar de komende periode aan gewerkt wordt. In ieder geval wordt de faalkansanalyse verder uitgebreid, wordt verder gewerkt aan de ‘Toekomstbestendigheid ARK-NZK’, bekijken we de voor- en nadelen van een gemeenschappelijk adviessysteem en wordt de werkwijze vastgelegd in een nieuw waterakkoord.
